Nghệ nhân Ksor Hnao ở làng Kép (phường Đống Đa, TP. Pleiku, Gia Lai) là người am hiểu các nét văn hóa truyền thống của đồng bào các DTTS ở Tây Nguyên. Với tài năng Yàng (trời) phú, ông đã dìu dắt, đào tạo hàng trăm thế hệ trong các lĩnh vực văn hóa như tạc tượng, đánh chiêng và chỉnh chiêng. Để bảo tồn văn hóa truyền thống của dân tộc, ông đã mở một quán ăn mang tên Ksor Hnao để quảng bá văn hóa ẩm thực của người Gia Rai với khách du lịch và tạo sinh kế cho dân làng.
Thổi hồn vào tượng gỗ
Không hẹn trước, chúng tôi tìm về nhà của Nghệ nhân Ksor Hnao ở một con hẻm nhỏ ở giữa TP. Pleiku. Khi ráng chiều buông xuống đỏ rực một góc sân trong khuôn viên nhà hàng, Nghệ nhân Ksor Hnao vẫn tỉ mỉ đục đẽo những bức tượng nhà mồ. Chúng tôi chờ ông xong việc và bắt đầu câu chuyện khi trời đã chập tối. Nhà ông cũng đã bắt đầu đón khách ghé thăm mỗi lúc một đông hơn.
Nói về cơ duyên gắn bó với văn hóa truyền thống, ông bộc bạch: Thời 14, 15 tuổi, cũng như đám trai làng, tôi bắt đầu tập tành đánh chiêng, tạc tượng. Lúc đấy, thấy mấy ông già trong làng đánh xong là mình tới mân mê rồi tìm cách đánh theo, cứ thế là biết đánh thôi. Cái gì khó quá, không hiểu hoặc tập không được thì lại hỏi người già trong làng để họ chỉ cho, thế rồi gắn bó đến giờ.
Gắn bó với lĩnh vực văn hóa Tây Nguyên qua hàng chục năm nhưng nghệ nhân Ksor Hnao được biết đến nhiều nhất bởi biệt tài thổi hồn tượng gỗ. Những bức tượng gỗ do ông chế tác mang đậm nét văn hóa của người Tây Nguyên, nó mộc mạc, chân thực và gần gũi. Ông bảo, cái hay của tạc tượng là khi nhìn vào những bức tượng, người ta có thể thấy được những gì người tạc gửi gắm vào trong đó. Tượng nhà mồ thường gắn với lễ Pơ Thi (lễ bỏ mã) nên nó mang rất nhiều yếu tố tâm linh. Người tạc tượng giỏi phải thể hiện được những khát khao, sự gắn kết của cõi A Tâu với thế giới loài người, khắc họa được những niềm vui, nỗi buồn,… những cảm xúc mà không chỉ có thế giới người sống mới có.
Không chỉ giỏi tạc tượng, đánh chiêng, nghệ nhân Ksor Hnao còn biết làm các loại đàn bằng tre, nứa như: Goong, kơni hay t’rưng, ông cũng chơi rất thành thạo các loại nhạc cụ này. Đồng thời, ông cũng là người biết chỉnh chiêng, một nghề rất ít người làm được Tây Nguyên.
